Το κρυμμένο νόημα της έριδας για τους 3 Ιεράρχες

Τον 11ο αιώνα είχε ξεσπάσει μία έριδα για το ποιος από τις τρεις μεγάλες προσωπικότητες της Εκκλησίας είναι ο σπουδαιότερος και ποιος ορίζει την οδό της αληθείας: ο Βασίλειος, ο Γρηγόριος ή ο Χρυσόστομος; []

Τι υπάρχει πίσω από αυτή τη διαμάχη και πίσω από αυτή τη σύνθεση; Μέσα στην παράδοσή μας, ο καθένας από τους τρεις προβάλλεται για έναν κεντρικό άξονα. Ο μεν άγιος Βασίλειος προβάλλεται για τον ασκητικό άξονα, για την προτεραιότητα που έδινε στην άσκηση. Είναι αυτός που οργάνωσε τον μοναχισμό, αυτός που έγραψε τους κανόντες για τον μοναχικό βίο, κυρίως για τον κοινοβιακό μοναχισμό. Ο άγιος Γρηγόριος προβάλλει τον άξονα της θεωρίας ή της θεολογίας. Είναι ο θεολόγος της Εκκλησίας. Ο δε άγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος προβάλλει τον άξονα της αγαπητικής σχέσης, γενικά των σχέσεων μεταξύ των ανθρώπων, την πράξη. Εάν απομονώσουμε αυτούς τους άξονες και πούμε ότι μόνο με την άσκηση [] ή μόνο με την θεωρία – θεολογία ή μόνο με την πράξη θα βρεθούμε στον δρόμο της σωτηρίας, κάνουμε λάθος. Η σύνθεση αυτών των τριών θα μας βοηθούσε, μαζί με τη χάρη βέβαια του Αγίου Πνεύματος, να πάρουμε τον δρόμο της σωτηρίας. Αυτό είναι κάτι που το ξεχνάμε πάρα πολύ συχνά μέχρι σήμερα. Γιατί η διαμάχη αυτή μπορεί να φάνηκε πως ξεπεράστηκε, αλλά το πρόβλημα υπάρχει πάντα. Πρόκειται για διαμάχη εγγενή μέσα στην ανθρώπινη ιστορία.

Πηγή: Διερχόμενοι διά του ναού, Δ. Μαυρόπουλου, σελ. 34-5