Woke culture: Οι θρησκευτικές της ρίζες και οι φιλοσοφικές παρανοήσεις της
του Αρχιμ. Θεόφιλου Λεμοντζή, Δρ. Θεολογίας
Εάν ζούσε στην εποχή μας ο κοινωνιολόγος Μαξ Βέμπερ ίσως να μην του κέντριζε τόσο πολύ το ενδιαφέρον για το πώς μέσα από τις θρησκευτικές προϋποθέσεις του Προτεσταντισμού αναδύθηκε το καπιταλιστικό σύστημα, ώστε να γράψει το περίφημο έργο «Η προτεσταντική ηθική και το πνεύμα του καπιταλισμού»[1].
Είναι βέβαιο όμως ότι θα εντυπωσιαζόταν από το πώς οι πουριτανικές τάσεις μιας ιδιάζουσας καλβινιστικής ηθικής η οποία κατατείνει να ορίζει την ομοιομορφία στην σκέψη και την συμπεριφορά, να καταρτίζει λίστα απαγορεύσεων, να λογοκρίνει, να απαιτεί συμμόρφωση, να διεκδικεί την αυθεντία, να παρουσιάζεται ως ο χωροφύλακας της παγκόσμιας ηθικής συνείδησης και να αναγορεύει τη διαφορετική άποψη ως «βέβηλο», έχουν οδηγήσει στην εμφάνιση ενός ιδιότυπου κοινωνικού φαινομένου, με το όνομα «Woke culture», που φθάνει στα όρια του θρησκευτικού, ώστε ο φιλόσοφος Jean-François Braunstein στο δοκίμιό του «La Religion Woke»[2], να συγκρίνει το κίνημα αυτό με την αναβίωση του προτεσταντικού ευσεβισμού πριν από 200 χρόνια[3].
Άλλωστε, το όραμα των Καλβινιστών του 16ου αιώνα για την πόλη της Γενεύης[4] συμπίπτει με αυτό της Woke ιδεολογίας, το χτίσιμο δηλαδή μιας κοινωνίας επάνω σε μια ομοιόμορφη ηθική, σκέψη και συμπεριφορά, με ολοκληρωτικά χαρακτηριστικά. Και για να το επιτύχουν αυτό οι θρησκευτικοί άρχοντες της Γενεύης είχαν ως κύριο καθήκον την επίβλεψη των δημοσίων και ιδιωτικών ηθών, αλλά και την επίμονη και αδιάκριτη παρακολούθηση της ιδιωτικής ζωής κάθε ατόμου[5]. Επισκέπτονταν χωρίς προειδοποίηση όλα τα σπίτια για να ερευνήσουν τις συνήθειες των μελών της κάθε οικογένειας και οι ελαφρότερες μορφές παρέκκλισης από τους κανόνες της πόλης τιμωρούνταν[6].
Αυτού του είδους οι καλβινιστικές πρακτικές δεν παραπέμπουν ευθέως στο κύριο όπλο της Woke ιδεολογίας, που είναι η λεγόμενη cancel culture; Δηλαδή,στις πρακτικές ακύρωσης και εξάλειψης των αντιπάλων με τη μορφή έντονου ελέγχου και κριτικής, μποϊκοτάζ, στοχοποίησης, διεκδικώντας για τον εαυτό της έναν μανιχαϊστικό εκλεκτισμό των «καθαρών» έναντι των «βέβηλων» αντιφρονούντων[7]. Έτσι όταν η ερευνήτρια ενός think tank της Ουάσιγκτον, Μάγια Φορστέιτερ υποστήριξε ότι «οι άνδρες δεν θα μπορέσουν ποτέ να γίνουν γυναίκες», υπονοώντας τα άτομα εξ αλλαγής φύλου, είχε ως αποτέλεσμα να χάσει τη δουλειά της[8] και στο Πανεπιστήμιο του Exeter, μία καθηγήτρια κατηγορήθηκε ως τρανσοφοβική επειδή τόλμησε να πει ότι μόνο οι γυναίκες έχουν έμμηνο ρύση. Η ατυχής καθηγήτρια είχε ξεχάσει ότι η Woke κουλτούρα επιβάλλει να μην μιλάμε για γυναίκες, αλλά μόνο για «πρόσωπα με έμμηνο ρύση»[9], απορρίπτοντας εσκεμμένως την επιστημονική αλήθεια ότι κανένας άντρας που κάνει αλλαγή φύλου δεν έχει έμμηνο ρύση. Και όταν η διάσημη Βρετανίδα συγγραφέας J. K. Rowling αμφισβήτησε ότι τα τρανς άτομα είναι γυναίκες[10] κινδύνεψε ακόμη και να φυλακισθεί στη Σκωτία[11] σύμφωνα με νέο νόμο που διώκει απόψεις και ιδέες[12].
Ασφαλώς δεν υπάρχουν πια στην πλατεία της Γενεύης τα ικριώματα που έστηναν οι Καλβινιστές για να εκτελέσουν τους αντιφρονούντες απέναντι στον πουριτανισμό που επέβαλλαν, αλλά βιώνουμε μια μεταμοντέρνα Ιερά Εξέταση[13]. Έτσι έχουν στηθεί διαδικτυακά «ικριώματα» που τείνουν να εξαλείψουν οποιονδήποτε έχει διαφορετική γνώμη από τα δόγματα της Woke αποσκοπώντας σε μια πουριτανική περιχαράκωση της κοινωνίας ώστε να οδηγηθεί σε έναν εξαγνισμό από όσους αυτοί θεωρούν ρατσιστές, αποικιοκράτες, τρανσοφοβικούς, κ.ο.κ., επιδεικνύοντας ζήλο θρησκευτικής σέκτας. Έτσι η J. K. Rowling είδε να καίγονται βιβλία της σε δημόσιες πυρές[14], να οργανώνονται εκστρατείες για μποϋκοτάζ στα βιβλία της και απειλήθηκε επανειλημμένα η ζωή της. Ζούμε, άραγε, καταστάσεις της εφιαλτικής Ωκεανίας του «1984» του Όργουελ που όλοι οφείλουν να υιοθετήσουν τα Woke δόγματα και ενθαρρύνονται να καταγγέλλουν τις παρεκτροπές από αυτά;[15]
Υποσημειώσεις:
[1] Ο Μάξ Βέμπερ (1864-1920), Γερμανός κοινωνιολόγος και οικονομολόγος, μελέτησε τους παράγοντες που οδήγησαν στον καπιταλισμό. Για τον Βέμπερ το σημαντικότερο στοιχείο στην κατανόηση της καπιταλιστικής ανάπτυξης είναι ο τρόπος με τον οποίο η προτεσταντική καλβινιστική θεολογία περί σωτηρίας της ψυχής συνδέθηκε με μια εργασιακή ηθική που δίνει έμφαση στη σκληρή δουλειά, στον ασκητικό βίο, στη συστηματική αποταμίευση και στη χωρίς εκκλησιαστικούς ενδιάμεσους σχέση του πιστού με το θείο. Το καλβινιστικό δόγμα περί απόλυτου προορισμού, ώθησαν ώστε η επιτυχία στον επαγγελματικό και οικονομικό τομέα να ερμηνευθεί ως σοβαρή ένδειξη πως ο πιστός είναι μεταξύ των «εκλεκτών» του Θεού. Αυτή η θεολογία περί εργασίας, οικονομικής επιτυχίας και σωτηρίας οδήγησε σε μια έντονη εξατομίκευση τόσο στον θρησκευτικό όσο και στον οικονομικό χώρο. Βλ. Max Weber, Η προτεσταντική ηθική και το πνεύμα του καπιταλισμού, εκδ. Το Βήμα, Αθήνα, 2010. Επίσης βλ. το άρθρο:: Μαξ Βέμπερ / Καπιταλισμός καλβινιστικής ευλάβειας, στο https://tvxs.gr/istoria/sansimera-istoria/max-vemper-kapitalismos-kalvinistikis-eylaveias/
[2] Jean-François Braunstein, La religion Woke, ed. Bernard Grasset, 2022.
[3] Βλ. το άρθρο: «Το κίνημα Woke είναι μία θρησκεία χωρίς συγχώρεση», στο https:// ardin-rixi.gr/archives/250354 και https://aktines.blogspot.com/2023/05/Woke_26.html
[4] Βλ. Δ.Καλοποθάκη, Ιωάννης Καλβίνος, στο https://gec.gr/ιωάννης-καλβίνος/
[5] W. Durant, The Story of Civilization, New York 1959.Βλ. επίσης το άρθρο: «Είχαν οι Προτεστάντες Ιερά Εξέταση; «Η πόλη τού Θεού». Η Προτεσταντική άποψη τής θρησκευτικής δικτατορίας», στο https://www.oodegr.com/oode/protestant/I.Exetasi1.htm
[6] Ά. Μεταλλίδη, Η Θεολογία του Καλβίνου και η διακυβέρνηση της Γενεύης, στο https://www.offlinepost.gr/2022/11/10/h-theologia-tou-kalvinou-kaih-diakubernhsh-thsgeneuhs/
[7] Τ. Θεοδωρακόπουλου, Η ιδεολογία του «γουοκισμού», στο https:// www.kathimerini.gr/opinion/562968391/i-ideologia-toy-goyokismoy/
[8] Βλ. το άρθρο: «Woke, cancel culture και Τζ. Κ. Ρόουλινγκ», στο https://www.tovima.gr/ print/vimagazino/Woke-cancel-culture-lfkai-tz-k-rooulingk/
[9] Ε. Σαρηγιαννίδη, Ούτε ο Μυστικός Δείπνος δεν γλίτωσε από τους ταλιμπάν της woke κουλτούρας!, στο https://slpress.gr/koinonia/oute-o-mistikos-deipnos-den-glitose-apo-toustalimpan-tis-woke-koultouras
[10] Γ. Πανόπουλος: «Ας τελειώνουμε με τη Woke Culture», https://www.protothema.gr/ life-style/article/1447500/giorgos-panopoulos-as-teleionoume-me-ti-Woke-culture/ και Τζ. Κ. Ρόλινγκ: «Ελάτε να με συλλάβετε» – Τι συμβαίνει με τη συγγραφέα του Χάρι Πότερ, στο https://www.cnn.gr/kosmos/story/412966/tz-k-rolingk-elate-na-mesyllavete-ti-symvainei-me-ti-syggrafea-tou-xari-poter
[11] Βλ. το άρθρο:https://www.tanea.gr/2024/04/02/world/kindyneyei-na-syllifthei-isyggrafeas-tou-xari-poter/
[12] Βλ. το άρθρο: «Συλλάβετέ με»: Η JK Rowling αμφισβητεί τον νέο νόμο της Σκωτίας για υποκίνηση μίσους και προκαλεί την αστυνομία» στο https://hellasjournal.com/ 2024/04/sillavete-me-i-jk-rowling-amfisviti-ton-neo-nomo-tis-skotias-gia-ipokinisi-misouske-prokali-tin-astinomia/ Η JK Rowling αντιδρώντας στον νέο νόμο τόνισε τα εξής: «η ελευθερία του λόγου και των πεποιθήσεων βρίσκεται στο τέλος της αν η ακριβής περιγραφή του βιολογικού φύλου τεθεί εκτός νόμου». Δηλαδή, εάν επιτευχθεί ο στόχος της τρανς ιδεολογίας που ισχυρίζεται ότι το βιολογικό φύλο δεν έχει καμία απολύτως σημασία και γυναίκα είναι όποιος δηλώνει ή αισθάνεται γυναίκα. Βλ. Γ. Πανόπουλου, JK Rowling εναντίον της Woke παράνοιας – Το τέλος της ελευθερίας του λόγου, στο https://www.ekirikas.com/jk-rowling-enantion-tis-Woke-paranoias-to-telos-t/
[13] Γ. Πανόπουλος: «Ας τελειώνουμε με τη Woke Culture», στο https://www.protothema.gr/life-style/article/1447500/giorgos-panopoulos-as-teleionoume-me-ti-Woke-culture/
[14] Γ. Πανόπουλου, Η Woke σέχτα που απειλεί τον Δυτικό κόσμο, στο https:// gpanleo.substack.com/p/Woke
[15] Γ. Πανόπουλου, JK Rowling εναντίον της Woke παράνοιας – Το τέλος της ελευθερίας του λόγου, στο https://www.ekirikas.com/jk-rowling-enantion-tis-Woke-paranoias-totelos-t/
(Συνεχίζεται)
Πηγή: Πεμπτουσία
Εικόνα: Στέλιος Φαϊτάκης