Πτυχές της προσφοράς ενός σύγχρονου μοναστηριού

[] Τυγχάνει να βρίσκομαι στο Λονδίνο αυτόν τον καιρό όπου και διδάσκω Μουσική σύνθεση στο Goldsmith’s, του πανεπιστημίου του Λονδίνου. Αυτό όμως διόλου δεν με εμποδίζει να έρχομαι συχνά στην Ελλάδα και να μετέχω της ζωής του μοναστηριού (Ιερά Μονή Διονύσου στον Όλυμπο), έχοντας έτσι προσωπική πείρα της ποιότητας της εσωτερικής ζωής που έχει αναπτυχθεί  στο μοναστήρι. Θα ήθελα λοιπόν  να μείνω σε δύο σημεία (τουλάχιστον για την ώρα).

Το πρώτο έχει να κάνει σχέση με τις ομιλίες που λαμβάνουν χώρα κάθε Κυριακή μετά την Θεία Λειτουργία. Είχα την τύχη προ ημερών να βρεθώ σε μία ομιλία του Anthony Giddens. Πρόκειται για έναν από τους επιφανέστερους κοινωνιολόγους του 20ου αιώνα. Η ομιλία ήταν στα πλαίσια ανοικτών σεμιναρίων που λαμβάνουν χώρα στο Goldsmith’s, όπου και ο Sir Anthony Giddens, προσκεκλημένος του τμήματος κοινωνιολογίας, μίλησε για την «Πολιτική των κλιματικών αλλαγών». Καθώς έχω παρακολουθήσει και άλλες ομιλίες αυτού του επιπέδου, π.χ. του Jean Luc Nancy  (ενός από τους πιο διακεκριμένους φιλοσόφους) στο μυαλό μου ήρθαν, όσο και αν ακούγεται περίεργο σε μερικούς, οι ομιλίες που γίνονται στο μοναστήρι μετά την Κυριακάτικη Θεία Λειτουργία. Αυτές λοιπόν έχουν ως κεντρικό ομιλητή,τον ηγούμενο του μοναστηριού, π.Μάξιμο και κατά καιρούς πλαισιώνονται από έναν εξαίρετο επιστήμονα και ιερέα, τον Π.Νικόλαο Λουδοβίκο (κάτοχο πτυχίων παιδαγωγικής, ψυχολογίας, φιλοσοφίας και θεολογίας καθώς και καθηγητή στο θεολογικό ινστιτούτο του Cambridge της Αγγλίας και της Ανωτάτης Εκκλησιαστικής Σχολής στην Θεσσαλονίκη.

Aνήκωντας ο ίδιος στον ακαδημαϊκό χώρο νιώθω ότι έχω το δικαίωμα να επιβεβαιώσω/δηλώσω ότι το επίπεδο αυτών των ομιλιών είναι εξίσου υψηλό αν όχι υψηλότερο των ομιλιών που παραβρέθηκα στο Λονδίνο. Το περιεχόμενο αυτών είναι πάντα πνευματικό, αλλά συχνά πυκνά παίρνει φιλοσοφικές  και ψυχολογικές διαστάσεις μετατρέποντας τις σε σεμινάρια υψηλότατου επιπέδου. Είναι όμως αυτές οι ομιλίες σεμινάρια; Είναι ένας απλά κύκλος ομιλιών  οπού διανοητικά αναλύονται  καταστάσεις και γεγονότα, έστω και αν αυτά βασίζονται στο Ευαγγέλιο; Είναι δηλαδή μία σειρά διαλέξεων; Ξεκάθαρα όχι. Και ακριβώς εδώ βρίσκεται η μεγάλη διαφορά με ομιλίες τύπου Giddens. Οι ομιλίες στο μοναστήρι είναι  απόρροια της ζωής των μοναχών και γι’αυτό έχουν μία απαράμιλλη φυσικότητα.

Είναι θα λέγαμε απλά έκφραση της εσωτερικής τους ζωής κατά το ευαγγελικό «έκ του περισσεύματος της καρδίας μιλά το στόμα» (δική μου παράφραση)

Καταπιάνονται με πράγματα τα οποία οι μοναχοί αγωνίζονται να κατακτήσουν-υιοθετήσουν και όχι απλά να κατανοήσουν. Συνήθως αναφερόμενοι στα μοναστήρια νομίζουμε ότι προσφορά είναι μόνο η προσφορά χρημάτων και ακόμα να βρεθούν κάποια πρόσωπα απλά να ακούσουν τον πόνο σου, πράγμα πολύ σημαντικό φυσικά. Αλλά εδώ εκτός αυτού μιλάμε και για δυνατότητα να “ανοιχτεί’’ το πνεύμα μας και να  ανιχνεύσει σφαίρες που ξεφεύγουν της καθημερινότητας μας, χωρίς όμως να ζούμε στο χώρο της φαντασίας. Και αυτό νομίζω είναι το μεγαλείο της εν γένει ζωής του μοναστηριού αυτού: Το γεγονός ότι στην καθημερινότητα του, η θεωρία είναι συνυφασμένη με την εμπειρία που κερδίζεται με αγώνα και άσκηση, κάτι που πολύ όμορφα περικλείεται στο γνωστό “Ορθοδοξία και ορθοπραξία’’, θεωρία και πράξη

Πρέπει ιδιαιτέρως να τονίσω ότι, απλά και μόνο στην αναζήτηση τέτοιου είδους ζωής και σκέψης, πολλοί άνθρωποι σήμερα καταφεύγουν στο εξωτερικό ξοδεύοντας αμέτρητα χρήματα σε Ινστιτούτα και Πανεπιστήμια. []

Μπάκας  Δημήτρης
Διδάκτορας του Πανεπιστημιου του Λονδίνου
Επισκέπτης επιμελητής στο  Goldsmiths, University of London,
Επιστημονικός συνεργάτης στο  Goldsmiths, University of London και
Επισκέπτης ερευνητής στο  Columbia University (Νέα Υόρκη).

Πλήρες άρθρο: Ημερησία Πιερίας, Αυτονόητο