Βάζε Όρια για να έχεις Περιθώρια! Πρόταση Αυτοκριτικής για Έλληνες Γονείς

Νεολαία σε ελεύθερη πτώση και πώς συμβάλλαμε στη διαφθορά της ελληνικής νέας γενιάς

Της Αργυρώς Π. Σταθερού

Ο σύγχρονος δυτικός πολιτισμός μαζί με την άνοδο του βιοτικού επιπέδου και την τεχνολογική ανάπτυξη μας έβαλε αργά και σταθερά το «δηλητήριο» του σε όλους τους τομείς της ζωής μας μεγαλώνοντας ολόκληρες γενιές με σκοπό ζωής το χρήμα, το σεξ, την «εύκολη» ζωή. Στη μεθόδευση της διαχείρισης των μαζών του δυτικού κόσμου επιστρατεύτηκαν ισχυρότατα και πλέον αποτελεσματικά «όπλα» με τρομακτική επίδραση στην ψυχολογία. Τα μέσα ενημέρωσης, επικοινωνίας και κοινωνικής δικτύωσης με τις απελευθερωμένες σε ήθη διαφημιστικές καμπάνιες και ψυχαγωγικές εκπομπές, η σύγχρονη μουσική και τέχνη, η χαλαρότητα στους κρατικούς, κοινωνικούς και παιδαγωγικούς θεσμούς, αλλά και η αποδυνάμωση της χριστιανικής πίστης κατέλυσαν τη δυναμική και το θεσμό της οικογένειας και έδωσαν στους νέους την ελευθερία να ζουν από την παιδική ηλικία με επιβλαβείς επιρροές επιλογές και παροχές ενηλίκων.

Η πρόθεσή μου δεν είναι επ’ ουδενί να «τα βάλω» με τη νεολαία ή, όπως συνήθιζε ο αδερφός μου να παραφράζει στα παιδικά μας χρόνια αστειευόμενος, «νεο-λέρα»! Με τον κίνδυνο να γίνει προσβλητικός, ο χαρακτηρισμός, τελικά, καταφέρνει να αποδώσει με αστείο τρόπο την ουσία της παράφρασης, του «λερώματος» των νέων ανθρώπων.

 

Η ρίζα του κακού

Το πρόβλημα άρχισε πολλά χρόνια πριν όταν στερημένοι και αυστηροί οικογενειάρχες των προηγούμενων γενεών άρχισαν να χαλαρώνουν ανακαλύπτοντας τις σαθρές απολαβές του δυτικού, ξενόφερτου τρόπου ζωής. Η κατοχύρωση της γυναίκας στην αγορά εργασίας απορρόφησε το ενδιαφέρον της από το σπίτι και το μεγάλωμα – έλεγχο των παιδιών και επιτάχυνε την σταδιακά αυξανόμενη οικονομική της ανεξαρτησία με την εκτίναξη των διαζυγίων στα ύψη, καθώς οι γυναίκες βγαίνοντας στην αγορά της εργασίας ανακάλυψαν την αυτοδυναμία τους, αλλά και την αδυναμία τους να αντέξουν τους αν-ώριμους άντρες. Καθώς οι άντρες έχασαν πλέον την κατοχυρωμένη τους κυριαρχία στον εργασιακό χώρο, υποβιβάστηκαν στα γυναικεία μάτια και ταυτόχρονα μπήκαν σε ακόμη περισσότερους πειρασμούς! Και η τηλεόραση ενίσχυσε την πεποίθηση στις γυναίκες πως το παν είναι να είναι όμορφες, στους άντρες πως υπάρχουν κι άλλες πολλές γυναίκες, στα παιδιά πως δεν χρειάζεται να υπακούνε για να περνάνε καλά, στους νέους πως η ζωή θέλει διασκέδαση για να την αντέξεις και στη μάζα πως, τελικά, μπορείς να ζεις εξίσου καλά με τεμπελιά, δανεικά και …αγύριστα! Και μεγάλωσαν ολόκληρες γενιές με ανθρώπους που αρνιούνται να κοπιάσουν και να μην ακριβοπληρωθούν. Που η προσπάθειά τους να πετύχουν ένα καλύτερο αύριο δεν περιλαμβάνει σχεδόν ποτέ τη χρησιμοποίηση του μυαλού ή των προσωπικών ικανοτήτων, αλλά την στείρα, κονσερβοποιημένη υποβοήθηση ενός «βιομηχανοποιημένου» και πολυετούς φροντιστηρίου για την προετοιμασία τους απλώς για να έχουν ένα προσοδοφόρο επάγγελμα, χωρίς κανείς να τους διδάσκει ποιο είναι το νόημα της επιβίωσης, της οικογένειας, της ευθύνης.

Αρκετά χρόνια πριν, όταν η δική μας γενιά περνούσε τα χρόνια της εφηβείας άρχισε να διαφαίνεται και στην Ελλάδα το αργό, αλλά σαρωτικό «τσουνάμι» των δυτικών προτύπων με ό,τι αυτό συνεπαγόταν. Γρήγορα και σταθερά συνηθίσαμε τα φαστ φουντ, τις ντίσκο, τις καφετέριες και τις μίνι φούστες και αρχίσαμε να αμφισβητούμε εντονότερα τη γονεϊκή εξουσία. Από τότε και έως σήμερα πολλά πράγματα άλλαξαν για τη νέα γενιά και φτάσαμε αυτά που εμείς θεωρήσαμε κάποτε προχωρημένα, τα παιδιά μας τώρα να τα θεωρούν παρωχημένα. Αυτό γινόταν και θα γίνεται, καθώς αυτή είναι η εξέλιξη των γενεών που δικαιολογεί και τη φιλοσοφία του λεγόμενου «χάσματος». Το πρόβλημα, όμως, εστιάζει βαθύτερα. Κι εμείς κάποτε ως νέοι κάναμε τρέλες και ξεφεύγαμε κάποτε και σε άκρα. Αλλά γνωρίζαμε και αποδεχόμασταν τα όρια και όταν τα παραβιάζαμε παρέμβαιναν γονείς, καθηγητές, κοινωνικές δομές και πνευματικοί λειτουργοί και προέβαλαν ένα προστατευτικό «stop»! Με την πάροδο των ετών τα πράγματα άλλαξαν προς το χειρότερο. Και ποιος την πλήρωσε; Όλοι μαζί και κυρίως τα παιδιά που ξαφνικά έγιναν το ένα πίσω από το άλλο «παιδιά χωρισμένων γονιών», «μονογονεϊκών οικογενειών», «παιδιά ανύπαντρων μητέρων» ή και ακόμα πιο «προχωρημένων» τα δύστυχα, «παιδιά ομοφυλόφιλων γονέων». Ο θεσμός του γάμου και της οικογένειας υποβιβάστηκε, η έννοια της συζυγικής αγάπης και πίστης εκχυδαΐστηκε και τα παιδιά μας έγιναν από εμάς τους ίδιους «παιδιά ενός κατώτερου Θεού». Πολλά από όσα επιβιώνουν ακόμα μέσα σε «οικογένειες» αισθάνονται ότι καλύτερα θα ήταν τρόφιμοι ορφανοτροφείων ή κέντρων απεξάρτησης παρά κάτοικοι στην οικτρή πραγματικότητα και τον καθημερινό εφιάλτη της οικογενειακής τους εστίας.

 

Πρώιμη ενηλικίωση

Αυτό που συμβαίνει στις μέρες μας δεν έχει προηγούμενο. Κατά την πλειονότητά τους τα παιδιά μας έχουν ξεφύγει και είναι πρόωρα «λερωμένα» ηθικά, σωματικά, πνευματικά κι ενώ χρειάζονται περισσότερο από ποτέ όρια, τελικά, είναι καταδικασμένα στην ανεξέλεγκτη …ελευθερία της πρόωρης αυτοδιάθεσης! Κανείς δεν τολμά να τα περιορίσει, να τα τιμωρήσει, να τα στερήσει από κάτι. Έχουν σηκώσει κεφάλι απέναντι σε γονείς, καθηγητές, κοινωνία, θεσμούς γενικότερα κι εμείς τους δώσαμε αυτό το δικαίωμα γιατί εμείς χαλαρώσαμε το κυριότερο όριο, το κύρος του ρόλου μας απέναντί τους και τους ανοίξαμε καταστροφικά παράθυρα προς πρόωρη και πολλές φορές ανεξέλεγκτη ελευθερία.  Πρωτίστως, λοιπόν, θα έπρεπε να ντρεπόμαστε όχι για την κατρακύλα της νεολαίας, αλλά για τη δική μας ευθύνη, το δικό μας μερίδιο σε αυτή τη συνειδητή καταστροφή των παιδιών μας που ένας ευσυνείδητος εισαγγελέας θα μπορούσε να ονομάσει και να καταδικάσει ως αδίκημα με την κατηγορία της «εκ προθέσεως έκθεσης ανηλίκων σε κίνδυνο»!

Όσο βαρύγδουποι ή ακραίοι κι αν φαίνονται αυτοί οι χαρακτηρισμοί εντούτοις οφείλουμε να παραδεχτούμε πως ζούμε στην εποχή που μαζί με τους θεσμούς καταλύονται και τα ήθη και πως η κατάσταση των παιδιών μας που ξημεροβραδιάζονται δίχως νόημα στα μπαρ δεν έγινε απότομα και ως δια μαγείας. Η εικόνα των μικρών παιδιών που αντί να παίζουν στην παιδική χαρά κάθονται αποχαυνωμένα με το κινητό ή το tablet στο χέρι και παίζουν μετά μανίας ηλεκτρονικά παιχνίδια ή «σερφάρουν» ανεμπόδιστα στον καθόλου αθώο κόσμο του διαδικτύου μέσω και των σελίδων κοινωνικής δικτύωσης, αλλά και των εφήβων που από τα 13 έχουν καρφωμένο στο στόμα τους ένα τσιγάρο και πηγαίνουν στους «χορούς» του Γυμνασίου –Λυκείου ντυμένα –ειδικά τα κορίτσια- τόσο αποκαλυπτικά που σχεδόν αγγίζουν το χυδαίο, τελικά, μόνο ντροπή θα έπρεπε να μας δημιουργεί. Αν κοιτάξει κανείς γύρω του βλέπει έφηβους να περιπλανιούνται με άδεια πρόσωπα και θλιμμένα μάτια, με απόγνωση για το παρόν και το μέλλον τους, δέσμιοι της πρόωρης ελευθερίας που τους δώσαμε να γίνουν ενήλικοι πριν την ώρα τους και με ασαφή όρια που εμείς οι ίδιοι πρώτοι τους δείξαμε πώς να παραβιάζουν. Στην πρόωρη, όμως, ενηλικίωση και καταστροφή της αθωότητάς τους βγαίνουν και από την ανεξέλεγκτη και χωρίς όρια έκθεσή τους στο διαδίκτυο και στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης όπου καταλαβαίνουν τον κόσμο με λάθος τρόπο, πρότυπα και χωρίς φραγμούς, καθώς εκεί μέσα δεν υπάρχει τόπος, χρόνος και ευθύνη. Η ανεξέλεγκτη ελευθερία φέρνει αυξανόμενη δυστυχία στην ψυχή των παιδιών μας. Δεν είναι τυχαίο που η επικρατέστερη και πλέον συνήθης φράση των παιδιών είναι το «βαριέμαι».  Άραγε γιατί βαριούνται ενώ έχουν άπειρες περισσότερες επιλογές και παροχές από παιδιά τριτοκοσμικών ή υπανάπτυκτων χωρών που στερούνται ακόμα και των βασικών ειδών διατροφής; Μήπως επειδή το να έχεις τα πάντα δεδομένα, τελικά, δεν σε κάνει ευτυχισμένο; Μήπως επειδή το να μπορείς να διασκεδάζεις εύκολα και απεριόριστα τελικά σε φτάνει ένα βήμα αρχύτερα στη δυστυχία και την …κατάθλιψη;

Στις μέρες μας, πλέον, διαφαίνεται καθαρά πως ο «πολιτισμός» αυτός που ζούμε, δυστυχώς, απέτυχε παταγωδώς στο να κάνει ευτυχισμένο τον άνθρωπο και ειδικότερα τους νέους όλων των ηλικιών.

 

Δικαιολογώντας τα αδικαιολόγητα

Και ενώ η σύγχρονη, ξεπεσμένη σε αξίες, δυτική κοινωνία ωθεί τα παιδιά στην πρόωρη αυτονομία με όλα τα «σκουπίδια» που τους ταΐζει ως πρότυπα, η σύγχρονη οικογένεια τα «εξοπλίζει» με αδυναμία να έχουν οποιαδήποτε δεξιότητα πέραν του control και του χειριστηρίου των ηλεκτρονικών παιχνιδιών.

Επειδή, όμως, πολλοί θα πάρουν το μέρος της νεολαίας και θα πουν «παιδιά είναι, πρέπει να είναι ανέμελα, να παίζουν, να διασκεδάζουν, να μην φορτώνονται από τα τρυφερά τους χρόνια με ευθύνες και υποχρεώσεις» αξίζει να αντιτάξουμε ένα βασικό κανόνα της διαπαιδαγώγησης που λέει πως το παιδί διαμορφώνεται από τη στιγμή που γεννιέται και μέχρι τα πρώτα παιδικά του χρόνια (την ηλικία των πέντε) έχει διαμορφώσει την προσωπικότητά του. Μέχρι εδώ είναι αποκλειστική η ευθύνη της οικογένειας. Μετέπειτα, καθώς τα χρόνια περνούν και τα παιδιά πάνε σχολείο και γίνονται έφηβοι ακολουθώντας κάποια σπουδή στην διαπαιδαγώγησή τους συμβάλλουν και οι εκπαιδευτικοί όλων των βαθμίδων, αλλά κυρίως οι φίλοι.

Αλλά ας μη νομίσει κανείς πως φταίνε τα παιδιά. Τα παιδιά είναι απλώς οι καθρέφτες των γονιών, των οικογενειών, των καθηγητών τους. Δεν πήραν καλή αγωγή από τη μικρή τους ηλικία, δεν έμαθαν ότι η ζωή είναι ένας συνεχής αγώνας, πως η αγάπη δεν αγοράζεται κι ας έχει τη μεγαλύτερη αξία και πως όλα τα αγαθά αποκτιούνται με πολύ κόπο και κόστος. Κάποια παιδιά είδαν τους γονείς τους χαλαρούς, να μην έχουν όρια και συνέπεια στη ζωή τους, σοβαρότητα ήθος και ιδανικά, αξίες που θα τους ενέπνεαν. Και έχασαν το μπούσουλα τα καημένα τα παιδιά, πέρασαν στη μόνιμη αντίδραση για την αντίδραση γιατί είδαν εμάς πρώτους να αντιδράμε σε όλους και όλα και μας αντέταξαν: Μας δείξατε το σωστό και δεν το κάναμε; Σας είδαμε εσάς σταθερούς στις αποφάσεις και τη ζωή σας; Μας μεγαλώσατε σε ένα ήρεμο, ασφαλές οικογενειακό περιβάλλον όπου η αγάπη, η κατανόηση και η συνεργασία ήταν η προϋπόθεση για να αναπτυχθούμε ή μας δείξατε πως με την πρώτη δυσκολία καταφεύγετε στα ηρεμιστικά, στους τσακωμούς και τους χωρισμούς; Μας διδάξατε πως υπάρχει Θεός και ελπίδα για κάθε τι που μας τρόμαζε; Μας δώσατε ευκαιρίες να πιστέψουμε ότι υπάρχει μέλλον και πως μπορούμε να γίνουμε καλύτεροι άνθρωποι; Μας δείξατε πως μέσα από τη στέρηση μπορεί κανείς να αισθανθεί την ευλογία της αφθονίας; Μας αφιερώσατε πραγματικό χρόνο επικοινωνίας ή μας βάζατε μπροστά σε μια οθόνη για να σας αφήσουμε στην ησυχία σας να δουλέψετε για να αποκτήσετε καλύτερο αυτοκίνητο; Μας δείξατε σεβασμό και μας μιλήσατε με ευγένεια σαν να ήμαστε άνθρωποι που αξίζουμε ή μας συμπεριφερθήκατε ως ζώα δίνοντάς μας, ενίοτε υποβιβαστικούς, προσβλητικούς ή και χυδαίους χαρακτηρισμούς;

Οι προεκτάσεις αυτής της διολίσθησης των προτύπων και των αξιών της νεολαίας δεν σταματούν όμως στην κακή ψυχολογία ή στις αυτοκαταστροφικές της τάσεις. Οι νέοι μπαίνουν στον εύκολο τρόπο ζωής που σύμφωνα με τους ιλιγγιώδεις ρυθμούς που κινείται η εικόνα και η πληροφορία στην τεχνολογία θέλουν να κινούνται και οι παροχές που διεκδικούν προς αυτούς χωρίς, όμως, να έχουν διδαχθεί από το οικογενειακό περιβάλλον –πόσο μάλλον από το υποβαθμισμένο, ελληνικό εκπαιδευτικό σύστημα- πως κάθε τι έχει το κόστος του και απαιτεί εργασία και χρόνο για την απόκτησή του. Και έχουμε, λοιπόν, το θλιβερό θέαμα μιας ξεπεσμένης νεολαίας σε ιδανικά και αξίες, σε μια τραγικά δύσκολη σύγχρονη εποχή κρίσης και λιτότητας να κάθεται και να παίζει ασταμάτητα PlayStation, να ξενυχτάει στο Facebook διαχειριζόμενη τους ανεξέλεγκτους λογαριασμούς των 3.000 (!!!) ηλεκτρονικών φίλων και να μη έχει όρεξη να κουνηθεί από την καρέκλα ούτε για να πάει να ταΐσει το σκύλο ή να πετάξει τα σκουπίδια στον κάδο απορριμάτων! Τα παιδιά μας είναι κουρασμένα ή πιο σωστά θα μπορούσαμε να πούμε «ευνουχισμένα» κι ας μη μας τρομάζει ο χαρακτηρισμός, ας μας τρομάζει η συμβολή μας σε αυτή την τραγική κατάσταση και ας μας κάνει να ντρεπόμαστε που εμείς το επιτρέψαμε και το δημιουργήσαμε αυτό αργά, σταθερά και δυστυχώς, αποτελεσματικά.

Πολλοί από εμάς θα σπεύσουν να δικαιωθούν ισχυριζόμενοι πως «εμείς δώσαμε ό,τι νομίζαμε καλύτερο στα παιδιά μας, τα πήγαμε σε καλά σχολεία, ξοδέψαμε πολλά χρήματα για να αποκτήσουν γνώσεις, δεξιότητες, ήμασταν κοντά τους και τώρα συνεχίζουμε να τα στηρίζουμε, αφού σπουδάζουν ακόμα, κι ας είναι μιας κάποιας, για τα παλαιότερα δεδομένα, μεγάλης ηλικίας. Και δε καταλαβαίνουν πως συντηρούν ενήλικους, πλέον, ανθρώπους με το σύνδρομο του ανώριμου παιδιού ή του αιώνιου φοιτητού. Και κρυμμένοι όλοι μαζί από τις ευθύνες που απορρέουν από την ενηλικίωση κάνουν ένα ατέρμονο συμβιβασμό για να αισθάνονται όλοι καλά και άξιοι γονείς που ενδιαφέρονται “εσαεί” για τα παιδιά τους. Η πικρή αλήθεια είναι πως τα εμποδίζουν να «απογαλακτιστούν» και συνεχίζουν να τους βοηθούν με κάθε τρόπο ακόμα κι όταν φύγουν από το πατρικό σπίτι. Και τρέχουν από πίσω τους όταν εκείνα αποκτούν τη δική τους «εξαρτημένη» οικογένεια για να τους μεγαλώσουν τα παιδιά γιατί εκείνα δεν αναλαμβάνουν πλήρως τις ευθύνες τους και παραμένουν αιώνια προστατευμένα από την “ομπρέλα” της οικογένειας τα «αιώνια παιδιά» περιμένοντας να κληρονομήσουν δικαίως ακόμα και την τελευταία σταγόνα της όποιας πατρικής περιουσίας!

Ως εκ τούτου η κατάντια της σύγχρονης, δυτικοποιημένης, ελληνικής κοινωνίας είναι μεγάλη, τα ερωτήματα πολλά, οι ευθύνες όλων, η ουσία είναι, όμως, μία. Η νέα γενιά είναι σε αδιέξοδο και υποφέρει από τη δική μας κακώς εννοούμενη υπερπροστασία. Προτείνοντας το χέρι ως «ζητιάνοι» για χαρτζιλίκι προς τους γονείς, τους παππούδες ή διάφορους άλλους «χορηγούς» αρνούνται να παραδεχτούν πως πρέπει να αναλάβουν τη ζωή τους στα χέρια τους, να αναζητήσουν τίμιες πλην, όμως, κοπιαστικές εργασίες, να αυτονομηθούν και να θέσουν τα σωστά θεμέλια ώστε αύριο – μεθαύριο να μην κατηγορούν παρά μόνο τους εαυτούς τους για τις επιλογές, τις οικογένειες που δημιούργησαν, τα λάθη τους. Οι ενήλικοι από τη μεριά τους κατηγορούν τη νεολαία ότι είναι τεμπέληδες και τα περιμένουν όλα έτοιμα, ενώ αυτοί τους εκπαίδευσαν επί σειρά ετών σε αυτό το ρόλο και τους έδιναν πάντα από το υστέρημα (γιατί κρίμα είναι τα καημένα τα παιδιά να στερούνται) ή το πλεόνασμά τους (γιατί κρίμα είναι να έχουμε και να μη δίνουμε στα παιδιά μας). Οι νέοι που θα έπρεπε να είναι εκ φύσεως αισιόδοξοι δεν πιστεύουν σε ένα καλύτερο αύριο και ως επί το πλείστο δεν έχουν αυτοεκτίμηση, καθώς δεν έχουν αυτοπεποίθηση από τις δεξιότητες και τα επιτεύγματά τους, γιατί, απλά οι περισσότεροι δεν έχουν. Ένα πράγμα μόνο ξέρουν πολύ καλά, περισσότερο από κάθε μάθημα, κάθε υποχρέωση, κάθε γνώση …να διασκεδάζουν και να καταναλώνουν και να κρίνουν τους πάντες και τα πάντα εκτός από τον εαυτό τους. Ένα από τα άλλοθι για την απραγία τους, εκτός από την συνήθη επιχειρηματολογία του «σιγά μη πάμε να δουλέψουμε στα χωράφια ή να μοιράζουμε φυλλάδια» είναι και η έλλειψη θέσεων εργασίας και γενικότερα, η αυξανόμενη ανεργία στους νέους χωρίς προϋπηρεσία. Εν τω μεταξύ, όμως, καθώς στη χώρα μας αυξάνεται ραγδαία η προσέλευση μεταναστών (και παιδιών και νέων) σε λίγο δεν θα υπάρχουν δουλειές για κανέναν και πουθενά, γεγονός που δεν χρειάζεται αιτιολόγηση. Οι νέοι μας πρέπει να βιαστούν και να κοπιάσουν.

 

Υπάρχει φως στο τούνελ;

Είναι πλέον επιτακτική ανάγκη κάτι να αλλάξει ριζικά, από την αρχή και για όλους μας. Να δούμε πως όλα τα καλά του σύγχρονου δυτικού πολιτισμού ήταν μια σαπουνόφουσκα που κάποτε έσκασε και δεν έχει πλέον καμία λάμψη, αλλά ούτε και ελπίδα αναβίωσης. Αναλογιζόμενοι τα λάθη και τις αδυναμίες μας θα πρέπει να κάνουμε ό,τι μπορούμε καλύτερο να αναστρέψουμε την κατάσταση που έφτασε στον πάτο του πηγαδιού. Τα παιδιά θέλουν να πάρουν ανάσα, να διδαχθούν όρια για να νιώσουν ασφαλή στις επιλογές τους και στο μέλλον τους. Να τους βάλουμε φρένο με αγάπη όταν αφήνουν κάτω το χειρόφρενο και τρέχουν ανεξέλεγκτα. Να τους στερήσουμε τη δυνατότητα να κάνουν ό,τι κάνουν οι περισσότεροι φίλοι τους, οι άλλοι και η μάζα, να μη τους δώσουμε τα χρήματα να βάψουν τα μαλλιά, να κάνουν τατουάζ και να αλλοιώσουν την αγνότητά τους μέχρι να ενηλικιωθούν και τότε να ξέρουν πως κάθε τι που θα κάνουν θα έχουν εκείνα το κόστος και την ευθύνη των επιλογών τους. Αν εμείς δεν αναλογιστούμε τις ευθύνες μας και δεν τους δείξουμε το σωστό δεν πρόκειται να διορθωθούν από μόνοι τους οι νέοι ούτε και να πετύχουν το καλύτερο στη ζωή τους. Και θα ήμαστε αναπολόγητοι για αυτά που δεν τους εμπνεύσαμε και για όσα έπρεπε να τους δώσουμε και δεν έφταναν στις υλικές παροχές και τα gadgets προηγμένης τεχνολογίας. Μακάρι να τους είχαμε διδάξει πως με τα πέντε ευρώ που έχεις στην τσέπη σου δεν πας να πιείς καφέ και έχει ο Θεός. Γιατί ο Θεός έχει για όλους, αλλά όχι για τους τεμπέληδες. Και μακάρι δηλαδή να έκλεινε την «κάνουλα» στους καταστροφικούς, σύγχρονους γονείς μήπως κι ερχόταν η σωτηρία στους νέους, μήπως και περνούσαν στην πραγματικότητα της ζωής, μήπως γινόντουσαν κάποτε ώριμοι και υπεύθυνοι ενήλικες!

Ας ελπίσουμε ότι ποτέ δεν είναι αργά για κανέναν και πως μπορούμε να βάλουμε ξανά το νερό στο αυλάκι πριν χάσουμε κι άλλα παιδιά στο βωμό του δυτικό – φερτού, σύγχρονου «πολιτισμού». Αυτό είναι η αληθινή αγάπη στα παιδιά, η προστασία με όρια και η στρατηγική «το μαστίγιο και το καρότο». Μια φίλη κάποτε μου είπε μια σοφή φράση αναφερόμενη στις σχέσεις: «Βάζε όρια για να έχεις περιθώρια». Πόσο δίκιο είχε. Χωρίς όρια δεν έχει κανείς περιθώρια στην ελευθερία του, αλλά ούτε και στη ζωή του, τελικά. Ας τρέξουμε να προλάβουμε να διορθώσουμε τα λάθη μας. Όσο είναι ακόμα καιρός. Γιατί, δυστυχώς, για πολλούς νέους έχει φτάσει η στιγμή που οι στίχοι του επιτυχούς, παλιού τραγουδιού της Σοφίας Βόσσου βουίζουν ως Ερινύες στα αυτιά τους…

«Πού να γείρω το κορμί μου
όταν γυρνάω απ’ τα μπαρ
κι απ’ τα ξενύχτια

Πού να βρω ένα φιλαράκι
να μου πει πως μ’ αγαπάει στ’ αλήθεια
αφού κι εσύ έχεις εξαφανιστεί»…