Ο «2-2» Ιεραπόστολος των Ρομά

 

Στον Θεολόγο Ηλιού 

Ήταν λίγο μετά το μεσημέρι, όταν ο «Φάρος του Κόσμου» μου άνοιξε την πόρτα και με φιλοξένησε με τον καλύτερο τρόπο. Ένα κλίμα οικείο και ένας χώρος που μέσα σε 70 τετραγωνικά μέτρα ζουν αρμονικά 12 παιδιά, με την βοήθεια της αγάπης που υπάρχει μεταξύ τους.  Καθίσαμε στο μεγάλο τραπέζι όλοι μαζί. Οι εθελόντριες, που είναι το στήριγμα του σπιτιού, Ελένη Πασχαλίδου και Ελένη Τρανού, η Κλέα, που είναι φοιτήτρια του τμήματος Θεολογίας του ΑΠΘ και ενώ τέλειωσε η πρακτική της στον «Φάρο του Κόσμου», αυτή συνεχίζει να πηγαίνει γιατί αγάπησε όλα τα παιδιά. Στο τραπέζι κάθισαν μαζί μας  και μερικοί από τους «σπιτονοικοκύρηδες» του «Φάρου», περιμένοντας όλοι μαζί να αρχίσει η συνέντευξη με τον πάτερα Αθηναγόρα.

«Παπάζο» φωνάζουν τα παιδιά του Φάρου –καθώς έτσι λένε τον παπά οι τσιγγάνοι- τον πάτερα Αθηναγόρα. Ως ιερέας πάτησε στον Δενδροπόταμο περίπου πριν 12 χρόνια και άλλαξε το μέλλον πολλών παιδιών της γειτονιάς αυτής. Όνειρο του ήταν να γίνει ιεραπόστολος στην Αφρική, ωστόσο μετά από προτροπές, ανέλαβε να προσαρμόσει το όνειρο του στην πιο περιθωριοποιημένη περιοχή της Θεσσαλονίκης, στον Δενδροπόταμο. «Τράβηξε» τα παιδιά στο σχολείο, έφτιαξε δομές σίτισης και στέγασης και προσφέρει αγαθά και βοήθεια σε όποιον χρειαστεί.

 Ένας «άγιος» 2,02 στη Θεσσαλονίκη

Το ανάστημα του πατέρα Αθηναγόρα, είναι επιβλητικό, καθώς το ύψος του είναι 2 μέτρα και 2 εκατοστά. Για αυτό τον λόγο, είναι γνωστός στης πόλη ως και ο «2-2». Όμως γνωστός πια και παγκοσμίως, είναι για το έργο του. Σε ταξίδι του στην Αμερική, για την συμμετοχή της ομάδας των Ρομά, στο παγκόσμιο διαγωνισμό ρομποτικής, τον κράτησαν επιπλέον 16 ημέρες για να μεταδώσει τεχνογνωσία σε κέντρα για ευπαθείς ομάδες. Οι Αμερικανοί εξεπλάγησαν με τον τρόπο που ο Αρχιμανδρίτης προσέγγισε τους τσιγγάνους και με τις τεχνικές που τους βοήθησε να εξελιχθούν στο τομέα της Παιδείας.

«Με κράτησαν 16 ημέρες στην Ουάσιγκτον και ταξιδέψαμε σε 8 πολιτείες με κυβερνητικά στελέχη, για να μεταδώσω την τεχνογνωσία σε ανάλογα κέντρα. Μας ανακήρυξαν στοstate department των ΗΠΑ ως καλή γραμματική πολιτισμού ευαίσθητων κοινωνικών ομάδων. Ήθελαν να τους δείξουμε πως το έχουμε κάνει όλο αυτό» αναφέρει χαρακτηριστικά στο Seleo.

Φυσικά, δεν αποδέχεται το «άγιος», ούτε σε εισαγωγικά. «Ας αφήσουμε αυτούς τους τίτλους, είναι για άλλους, δεν είναι για εμένα», ενώ αναφέροντας πως δεν βλέπουμε άλλα παραδείγματα παπάδων, όπως το δικό του, μένει στο ότι «πολλοί ιερείς πιστεύουν ότι δουλειά μας είναι να μόνο να λειτουργούμε και να κηρύττουμε, εγώ έχω άλλη γνώμη, πως πρέπει να κάνουμε και άλλα πράγματα».

Πως «έφτασε» στον Δενδροπόταμο

Ο πατέρας Αθηναγόρας, γεννήθηκε στο Επταπύργιο. Μετά το νηπιαγωγείο, μετακόμισε στο Κορδελιό, όπου και ζει μέχρι σήμερα μαζί με την μητέρα του. Από την πρώτη δημοτικού είχε αποφασίσει πως όταν μεγαλώσει θέλει να γίνει ιεραπόστολος στην Αφρική. «Έβλεπα μέσα από ταινίες και περιοδικά ιερείς και ιεραπόστολους, που κατέβηκαν στην Αφρική και δημιούργησαν δομές, ορφανοτροφεία, νοσοκομεία για τα παιδιά των εμπόλεμων περιοχών αλλά και για όλους τους ανθρώπους που ταλαιπωρούνται και εκμεταλλεύονται από την Δύση. Με συνέπαιρνε όλη αυτή η προσφορά των ιεραποστόλων σε παιδιά που το είχαν ανάγκη» λέει ο Αθηναγόρας Λουκατάρης, στο Seleo.

Ωστόσο, το όνειρο του «γκρεμίστηκε» μετά την χειροτόνηση του, όταν ζήτησε την άδεια και ευλογία από τον Μητροπολίτη Διονύσιου, για να ξεκινήσει το ταξίδι του στην Αφρική.

«Πήγα να ζητήσω την άδεια του προηγούμενου Μητροπολίτη Νεαπόλεως-Σταυροπόλεως, Διονύσιο, ο οποίος δεν ζει πια. Ήταν αυτός που με είχε χειροτονήσει και ήμουν πνευματικό του παιδί. Ο σημερινός Μητροπολίτης Νεαπόλεως-Σταυροπόλεως, ο κ. Βαρνάβας ήταν τότε πρωτοσύγκελος και βρισκόταν μπροστά όταν ζήτησα την ευλογία του και είπε στον Μητροπολίτη: «να μην πάει ο Αθηναγόρας στην Αφρική, έχουμε και εδώ  Αφρική, να πάει στον Δενδροπόταμο». Δεν είναι εύκολο να ακούς κάτι που σου διαλύει τα παιδικά σου όνειρα, αλλά είπα πάμε και βλέπουμε» εξιστορεί για το πώς βρέθηκε στον Δενδροπόταμο.

«Έμενα τρία λεπτά μακριά από τον Δενδροπόταμο αλλά δεν ήξερα για την κατάσταση του»

Ο Δενδροπόταμος, δεν είναι μόνο κοινωνικά περιθωριοποιημένος αλλά και γεωγραφικά. Υπάρχουν τέσσερις δρόμοι που οδηγούν σε αυτόν, αλλά δεν οδηγούν πουθενά αλλού. Όποτε, πρέπει στοχευμένα να τους ακολουθήσεις.

«Παρόλο που έμενα τρία λεπτά μακριά με το αυτοκίνητο από το Δενδροπόταμο, δεν ήξερα τι συμβαίνει μέσα στον Δενδροπόταμο. Ερχόμουν μια φορά τον χρόνο, στο πανηγύρι του Αγίου Νεκταρίου. Δεν είχα άλλη επαφή, γιατί ο Δενδροπόταμος είναι αποκλεισμένος, κανείς δεν μπορεί να είναι περαστικός για να πάει κάπου αλλού, αν δεν έχεις δουλεία μέσα, δεν υπάρχει τρόπος να περάσεις.  Θα μπορούσα και εγώ να είμαι ένα θύμα των ναρκωτικών, όταν ήρθα, καθώς δεν είχα την εικόνα ενός εξαρτημένου, σε αντίθεση με τα παιδιά εδώ που την έχουν από μικρή ηλικία».

Όταν έφτασε στον Ναό του Αγίου Νεκταρίου στον Δενδροπόταμο ο πατέρας Αθηναγόρας, ήταν 26 ετών. Συνάντησε ένα Ναό, που στο υπόγειο του υπήρχαν φωλιές από γάτες και χελιδόνια και άδεις καρέκλες, καθώς οι τσιγγάνοι δεν πήγαιναν στην εκκλησία. «Παρόλο που πιστεύουν πολύ στο Θεό, επειδή ξυπνούν δύσκολα το πρωί, δεν έρχονταν στην εκκλησία. Τον πρώτο καιρό έκανα και απογευματινή σύντομη λειτουργία στα νέα ελληνικά. Κανονικά η πρωινή λειτουργία κρατάει τρεις ώρες και εγώ την συμμάζεψα σε μια ώρα και κάτι, γιατί οι τσιγγάνοι δεν μπορούν να είναι θεατές, θέλουν δράση και να συμμετέχουν. Για αυτό σε πολλούς έβαζα αρμοδιότητες μέσα στην εκκλησία, με αποτέλεσμα αυτοί να καθόντουσαν σε όλη την λειτουργία, ενώ οι υπόλοιποι πηγαινοερχόντουσαν».

Οι ανάγκες που υπήρχαν όταν πήγε στον Δενδροπόταμο

Για να αφουγκραστεί τις ανάγκες των τσιγγάνων, ο πατέρας Αθηναγόρας, επέλεξε να γίνει φίλος τους και να μπει στα σπίτια τους. «Βγήκα στον δρόμο και όποιον έβλεπα, έλεγα «γεια σου, είμαι ο καινούριος σας παπάς, έλα να γνωριστούμε να δούμε τι θα κάνουμε». Έτσι οι 3, γίνανε 13, 30 και κάναμε τον πρώτο πυρήνα! Ήταν η πρώτη αφορμή να γίνω φίλος τους και να μπω στα σπίτια τους, να αφουγκραστώ τις ανάγκες».

Οι ανάγκες ήταν και παραμένουν πολλές. Όμως αυτό που θα εξελίξει το γκέτο του Δενδροποτάμου και θα βοηθήσει να αλλάξει, είναι η Παιδεία. «Η υγεία, η μόρφωση, η στέγαση, η αγορά εργασίας, ήταν τα προβλήματα  που ταλαιπωρούν την περιοχή. Αλλά κατάλαβα, συμβουλευόμενος σοφούς ανθρώπους, πως ο μόνος τρόπος να γλυτώσει η γειτονία από την ιστορία των προηγούμενων γενιών, ήταν να πάνε τα παιδιά σχολείο. Έτσι με την βοήθεια εθελοντών και των πρώτων τσιγγάνων που κάναμε τον πυρήνα, αποφασίσαμε να κάνουμε ένα πρόγραμμα που θα μας βοηθήσει να πάμε τα παιδιά στο σχολείο. Πρώτα από όλα είπαμε να ασχοληθούμε με παιδιά που δεν έχουν να δώσουν λογαριασμό σε κανέναν. Ήταν 80 παιδιά, που οι γονείς είτε ήταν στην φυλακή, είτε ήταν χρήστες ναρκωτικών. Αυτά τα παιδιά δεν θα τα έψαχνε κανείς, για το που είναι και τι κάνουν».

«Οι διευθυντές  έβρισκαν δικαιολογίες για να μην  δεχθούν τα παιδιά»

Ο πατέρας Αθηναγόρας μας αφηγείται πως «το 2005, δεν ήταν διατεθειμένοι και οι διευθυντές του σχολείου να υποδεχθούν αυτά τα παιδιά. Δεν ήταν τόσο θετικοί στο πρόγραμμα μας, γιατί είχαν συνηθίσει με λίγα παιδιά που διαχειρίζονταν εύκολα. Οι διευθυντές έβρισκαν δικαιολογίες για να μην τα δεχθούν, όπως ότι το παιδάκι αυτό δεν είναι καλά ντυμένο, δεν έχει παπούτσια ή έχει ψείρες. Επομένως έπρεπε να τα αποκαταστήσουμε στην υγιεινή τους».

Έτσι ο πατέρας Αθηναγόρας, άρχισε να τα ταΐζει τα παιδιά, δημιουργώντας μαγειριά στο υπόγειο της εκκλησίας, να φροντίζει για την υγιεινή τους, δημιουργώντας λουτρά στον  Ναό και να εξασφαλίζει την γραφική τους ύλη, ώστε οι διευθυντές να μην έχουν καμία δικαιολογία. Ωστόσο υπήρχε ένα άλλο πρόβλημα. Πως θα καταφέρει να κρατήσει τα παιδιά πέντε και έξι ώρες μέσα σε μια αίθουσα, ενώ είχαν συνηθίσει να είναι ελεύθερα στους δρόμους. «Τα κρατούσαμε στο σχολείο, δίνοντας τους την δυνατότητα να πηγαίνουν ποδόσφαιρο. Όποιο παιδί ήθελε να πάει σε ακαδημία, έπρεπε να πηγαίνει σχολείο και να μην κάνει απουσίες για να συμμετέχει στον αγώνα του Σαββάτου. Η τακτική αυτή βοήθησε πολύ και έφερε κοντά μας πολλά παιδιά της γειτονιάς».

Βέβαια, μερικά παιδιά είχαν την ανάγκη για σπίτι και για μια «οικογένεια». «Υπήρχε και η ανάγκη, για μερικά παιδιά, να γίνουμε εμείς η οικογένεια τους. Για αυτό φτιάξαμε τον «Φάρο του Κόσμου» που μένουν παιδιά, μετά από εισαγγελική εντολή και έχουμε εμείς έχουμε την γονική τους μέριμνα».

 Το γκέτο και τα ναρκωτικά

Ο Δενδροπόταμος, είναι μια περιοχή που πολλοί την έχουν συνδέσει με την λέξη «εγκληματικότητα». Τα παιδιά που γεννιούνται εκεί μέσα, αυτομάτως είναι αποκλεισμένοι από την κοινωνία. «Τα παιδιά μας, ιδίως αυτά που φαίνονται ότι είναι τσιγγανάκια λόγω της εξωτερικής τους εμφάνισης, μόλις σταθούν στην πόλη μας, ο κόσμος γυρίζει την πλάτη του, κρατάνε καλά τις τσάντες τους και αποφεύγουν καμιά φορά να αναπνεύσουν και τον ίδιο αέρα. Επομένως, αυτό το παιδάκι αισθάνεται αποκλεισμένο και περιχαρακώνεται, αισθάνεται ασφάλεια μόνο μέσα στο γκέτο και βγαίνει έξω από αυτό μόνο για βόλτα και βιοποριστικούς λόγους. Αυτό που εισπράττουν από τον υπόλοιπο κόσμο λειτουργεί πάρα πολύ αρνητικά. Βάση της ψυχολογίας, όσο ρατσισμό δεχθείς, τόσο θα εκφράσεις. Έτσι πολλά παιδιά, έρχονται στην γειτονιά και εκφράζουν ρατσισμό εδώ μέσα» αναφέρει ο πάτερ Αθηναγόρας.

Στην γειτονιά αυτή γίνεται η μεγαλύτερη διακίνηση ναρκωτικών της Θεσσαλονίκης και ίσως της Βόρειας Ελλάδας. Δίπλα ακριβώς από τον Δενδροπόταμο είναι το Αστυνομικό Μέγαρο της Θεσσαλονίκης. Πράγμα λίγο αντιφατικό.

«Δεν γίνεται μόνο διακίνηση ναρκωτικών, αλλά και όπλων, γυναικών… Πρέπει κάπου να ξεσπάει το κακό. Πρέπει να υπάρχει μια τέτοια περιοχή κάπου και να είναι ελεγχόμενη. Αν κλείσει ο Δενδροπόταμος, τα χιλιάδες παιδιά που είναι εξαρτημένοι από την ηρωίνη, τι θα κάνουν; Ο καλύτερος θα επιτεθεί στην μητέρα του… Είναι πολύ άδικο, βέβαια για την γειτονία και ιδιαίτερα για τα μικρά παιδιά. Πιστεύω είναι πολύ εύκολο να φύγουν από τον Δενδροπόταμο και οι πωλητές και οι χρήστες, αλλά πρέπει να υπάρχει ένας τόπος να ξεσπά το κακό… ».

Υπάρχει εντύπωση πως ο Δενδροπόταμος έχει μόνο παράγκες και όλοι ζουν μέσα σε χωματερές. Πράγμα που δεν ισχύει. Όπως μας λέει και ο κ. Αθηναγόρας, «ίσα-ίσα, υπάρχουν και σπίτια που τα ζηλεύεις. Όμως το 90% δεν έχει αυτά τα σπίτια και το 10% που τα έχει, μπορεί την μια ημέρα να παίζουν με τα 500ρικα και την άλλη μέρα να είναι οι πρώτοι στο συσσίτιο. Τα παιδιά αυτών των οικογενειών μπορεί μέσα σε μια ημέρα να χάσουν την μητέρα και τον πατέρα τους,  γιατί μπορεί η αστυνομία να τους συλλάβει όλους, μέχρι να ξεκαθαρίσουν τα πράγματα».

Ο εσωτερικός ρατσισμός στον Δενδροπόταμο και οι δυο «φυλές»

Οι τσιγγάνοι έχουν πολλές φυλές και «ράτσες». Στον Δενδροπόταμο, αρχικά έμεναν μόνο η φυλή των Ρομά, μετέπειτα στον οικισμό έκαναν την εμφάνιση τους, τα «Φιτσίρα», όπως τους αποκαλούν. Υπήρχαν περίοδοι που οι δυο φυλές, ήταν στα «μαχαίρια», με μεγάλες φασαρίες και επεμβάσεις των ΜΑΤ, που κατέγραφαν όλα τα μέσα μαζικής ενημέρωσης. Ωστόσο, σήμερα, όπως μας λέει ο πατέρας Αθηναγόρας, το κλίμα έχει ηρεμήσει, καθώς έχουν ανακατευτεί μεταξύ τους, λόγω γάμων και συνεργασιών.

«Υπάρχει ένας δυνατός, εσωτερικός ρατσισμός στον Δενδροπόταμο.Παλιότερα ήταν πιο ισχυρός αλλά τώρα έχει χαλαρώσει, γιατί υπάρχουν μικτοί γάμοι και συνεργασίες. Την εποχή εκείνη, τα Ρομά που λέμε, είχαν πολύ διαφορετική επαγγελματική δραστηριότητα  από τα «Φιτσίρα». Τώρα πια, υπάρχον Ρομά που συνεργάζονται με τα «Φιτσίρα», υπάρχουν συμπεθεριά, υπάρχει κοινό τραπέζι. Δεν είναι απόλυτα καλό αυτό, γιατί τα Ρομά, ήταν ελαφρώς παραβατικοί, ενώ τώρα με την συνεργασία με τα Φιτσίρα, έχουν γίνει βαριά παραβατικοί».

Όλοι οι τσιγγάνοι τον αγαπούν και τον σέβονται

«Ο κόσμος έχει τα αισθητήρια του και τα παιδιά έχουν ακόμα πιο μεγάλα αισθητήρια, που αντιλαμβάνονται αν έχεις κέρδος ή απλά θες να τους βοηθήσεις. Αφού, έβαλαν σε λειτουργία τα αισθητήρια τους, κατάλαβαν πως δεν υπάρχει θέμα εκμετάλλευσης και τότε «παραδόθηκαν». Αισθάνομαι ότι είμαι σπίτι μου, αισθάνομαι όλη την γειτονιά σπίτι μου. Μπορεί να είμαι στον δρόμο, να βρω ένα αντρόγυνο, να θέλω να μαλώσω την γυναίκα, να την πιάσω από το αυτί και ο άντρας να μην πει τίποτα» λέει γελώντας ο πατέρας Αθηναγόρας για την αγάπη και τον σεβασμό του κόσμου.

Ωστόσο, σύμφωνα με τον ίδιο, υπάρχει και η καχυποψία αλλά και τα αρνητικά σχόλια. «Σίγουρα υπάρχουν και αυτά, βέβαια όχι μπροστά μου. Είναι το ανθρώπινο αυτό. Εννοείται πως όταν έρχονται στα αυτιά μου πραγματάκια, σίγουρα στεναχωριέσαι αλλά έχω αναπτύξει έναν μηχανισμό που τα απορρίπτει όλα αυτά και συνεχίζουμε. Όπως λένε και οι Κινέζοι αν κάθεσαι να πετάς πέτρα σε κάθε σκυλί που γαβγίζει, δεν θα φτάσεις ποτέ στον δρόμο σου».

Σύντομα, ο «Φάρος του Κόσμου» θα μεταφερθεί σε καινούριες εγκαταστάσεις, που χτίζονται μέσα στον Δενδροπόταμο. Το καινούριο «σπίτι» του «Φάρου» θα έχει στούντιο μουσικής αλλά και χώρους για να καλλιεργούν τις δεξιότητες τους στην τεχνολογία, την ρομποτική αλλά και στα καινοτόμα προγράμματα καλλιέργειας με την προοπτική να δημιουργήσουν ένα αγρόκτημα, με την μέθοδο της υδροπονία. Ενώ, τα παιδιά του «Φάρου του Κόσμου» ετοιμάζουν μια Κοινωνική Συνεταιριστική Επιχείρηση στην οδό Πόντου, δημιουργώντας ένα δικό τους εστιατόριο. Μέσα σε αυτό θα αφομοιωθούν τα παιδιά του Δενδροποτάμου που σπουδάζουν σεφ και θα διαχειρίζεται αποκλειστικά από τα ίδια τα παιδιά.