Ελευθέρα Πολιτεία Ικαρίας – 17 Ιουλίου 1912

Ελευθέρα Πολιτεία Ικαρίας ονομαζόταν το κράτος που ιδρύθηκε μετά την Ικαριακή Επανάσταση της 17ης Ιουλίου 1912 και περιελάμβανε την Ικαρία και τους Φούρνους. Το κράτος κατελήφθη από τον ελληνικό στρατό στις 4/17 Νοεμβρίου 1912 και ενώθηκε με την Ελλάδα στις 24 Ιουνίου/7 Ιουλίου 1913. Πρόεδρος της Ελευθέρας Πολιτείας Ικαρίας ήταν ο ιατρός Ιωάννης Μαλαχίας, ο οποίος ήταν και ο ηγέτης των εξεγερμένων.

Ικαριακή Επανάσταση του 1912

Το νησί της Ικαρίας ανήκε στην Οθωμανική Αυτοκρατορία από το 1521. Αφού η Ιταλία είχε κατακτήσει τα Δωδεκάνησα κατά τη διάρκεια του Ιταλοτουρκικού Πολέμου τον Απρίλιο του 1912, η πλειοψηφία του ελληνικού πληθυσμού του νησιού φοβόταν ότι θα ενσωματωθούν και αυτοί στην ιταλική αποικιακή αυτοκρατορία. Προκειμένου να αποτραπεί αυτή η εξέλιξη, στις 17/30 Ιουλίου 1912 οι εξεγερμένοι κάτοικοι συνέλαβαν την τουρκική φρουρά των 30 ανδρών και κήρυξαν την Ελεύθερη Πολιτεία της Ικαρίας την επόμενη μέρα.

Η σημαία της Ικαρίας

Οπλαρχηγοί του 1912

Η ελληνική κυβέρνηση, η οποία είχε ενημερωθεί για τις προθέσεις των νησιωτών, αρνήθηκε να συμπεριλάβει αμέσως το νησί στην ελληνική επικράτεια, επειδή δεν ένιωθε αρκετά ισχυρή για πιθανή στρατιωτική αντιπαράθεση με την Οθωμανική Αυτοκρατορία, με την οποία αντιπαρατέθηκε λίγους μήνες αργότερα στους Βαλκανικούς Πολέμους.

Ο πρώτος νεκρός των Βαλκανικών Πολέμων

Ο Γεώργιος Σπανός (1868-1912), είχε ενεργό ρόλο στην Ικαριακή Επανάσταση τής 17ης Ιουλίου 1912, τελώντας υπό τις διαταγές του Αρχηγού τής Επανάστασης Ιωάννη Μαλαχία, του οποίου ήταν συνοδός και αγωγιάτης. Έπεσε ηρωικά ανάμεσα σε τουρκικά πυρά ενέδρας στο χωριό Χρυσόστομος Ικαρίας.

Βιογραφία του Γεωργίου Σπανού

Ο Γεώργιος Σπανός, γέννημα-θρέμμα τής Ικαρίας, είχε αποκτήσει 7 παιδιά με την γυναίκα του, Μαριγώ Πουλιανού. Ο ίδιος, ήταν ένα από τα 10 παιδιά του Ιερέα Νικολάου Σπανού, (1845-1917). Οι Σπανοί που ήταν μέλη της Διοικούσας Επιτροπής της Ελευθέρας Πολιτείας Ικαρίας, Λεωνίδας, Χριστόδουλος και Χαράλαμπος ήταν αδέρφια του Γεωργίου Σπανού (του ήρωα) ενώ ο Θεόδωρος ήταν θείος του και γιος του Χατζη-Γεράσιμου Σπανού.

«Ο ηρωικός αγωνιστής τής Ικαρίας Γεώργιος Σπανός, δεν είναι απλά ο νεκρός μίας τοπικής επανάστασης, όσο κι αν αυτή ήταν ηρωική. Καταγράφεται στην ιστορία ως ο πρώτος νεκρός των Βαλκανικών Πολέμων  και το αίμα του δεν αναζωογόνησε μόνο το αειθαλές δέντρο της Ικαριακής Ελευθερίας, αλλά πότισε κι ενέπνευσε την ευρύτερη υποδουλωμένη Ελληνική θέληση ώστε να κινηθεί με παρρησία κι εκείνη προς την τολμηρή πορεία της ανάκτησης των υπολοίπων εδαφών (όπως η Σάμος και η Χίος) που ποθούσαν να αναπνεύσουν και πάλι ελεύθερο αέρα, και το κάνουν μέχρι σήμερα χάρη σε όλους εμφανείς και αφανείς ήρωες της Εθνικής εποποιίας του 1912» ανάφερε ο Καθ. Φιλολογίας Σταύρος Μωραίτης, στον πανηγυρικό λόγο που έκανε για τα 50 χρόνια από την Ικαριακή Επανάσταση, το 1962 στον Άγιο Κήρυκο Ικαρίας.

Διοίκηση της Ελευθέρας Πολιτείας Ικαρίας

Την διοίκηση του νέου μικρού κράτους της Ικαρίας ανέλαβε εννεαμελής προσωρινή κυβέρνηση με πρόεδρο τον Ιωάννη Μαλαχία. Το ζήτημα εάν θα πρέπει να γίνει πρωτεύουσα ο Άγιος Κήρυκος ή ο Εύδηλος οδήγησε σχεδόν σε εμφύλιο πόλεμο μεταξύ των Ικαριωτών.

(Ένωση της Ικαρίας με την Ελλάδα – 4η Νοεμβρίου 1912)

Στις 14/27 Αυγούστου 1912 οι Φούρνοι προσχώρησαν στην Ελεύθερη Πολιτεία.

Διάλυση της Ελευθέρας Πολιτείας και ένωση με την Mητέρα Ελλάδα

Ελληνικά στρατεύματα αποβιβάστηκαν στα νησιά κατά τον Α΄ Βαλκανικό Πόλεμο στις 4/17 Νοεμβρίου 1912, τερματίζοντας έτσι την λειτουργία της Ελευθέρας Πολιτείας. Η επίσημη προσάρτηση στην Ελλάδα πραγματοποιήθηκε στις 24 Ιουνίου/ 7 Ιουλίου 1913, αφού η Ελλάδα μπόρεσε να διεκδικήσει την αξίωσή της στα νησιά με βρετανική βοήθεια στο Συνέδριο του Λονδίνου.

Κατά την ολιγόμηνη περίοδο της ανεξαρτησίας της, η Ελευθέρα Πολιτεία Ικαρίας χρησιμοποίησε δική της σημαία και ύμνο και λειτούργησε και μια ταχυδρομική υπηρεσία, από την οποία εκδόθηκε τον Οκτώβριο του 1912 μια σειρά γραμματοσήμων που αποτελείται από οκτώ αξίες.

Ο Ύμνος της Ελευθέρας Πολιτείας Ικαρίας

Ο Σχολάρχης Γεώργιος Στ. Λομβαρδάς ήταν με τον Φραγκίσκο Καρρέρ, από τη Ζάκυνθο, και με τον Αντώνη Τραυλαντώνη, λογοτέχνη, συμφοιτητές στη Φιλοσοφική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών και με τους οποίους διατηρούσε φιλικές σχέσεις μέχρι το θάνατό του.

Όταν ο Φρ. Καρρέρ πληροφορήθηκε στη Ζάκυνθο για την Ικαριακή Επανάσταση του 1912 (17 Ιούλη), έγραψε τον Αύγουστο του 12, το ποίημα {Εις Ικαρίαν}. Αυτό το ποίημα δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα {Ο Φρουρός} της Ζακύνθου, στις 5 Σεπτέμβρη 1912. Το σχετικό φύλλο της παραπάνω εφημερίδας έστειλε ο Καρρέρ στο φίλο του Γ. Λομβαρδά στην Ικαρία.Ο δάσκαλος Γεώργιος Ν. Πουλιανός “Σταβάρας” (που ασχολούνταν και με τη Βυζαντινή μουσική) ήρθε στην Αθήνα, βρήκε το μουσικό και καθηγητή της βυζαντινής μουσικής στο Ωδείο Αθηνών, Κωνσταντίνο Ψάχο (από την Κωνσταντινούπολη 1869 – 1929) και έγραψε τη μουσική του ύμνου της Ικαρίας. Οι νότες (μουσική) του ύμνου μας ήταν γραμμένες στο χάρτη της Ικαρίας (έκδοση Γ.Ν Πουλιανού, 3 Αυγούστου 1929)

Αναδημοσίευση από: Ικαριακή Ραδιοφωνία